اخلاص در دعا (قرآن)اخلاص سری است الهی که تنها در قلب بندگان محبوب الهی قرار می‌گیرد. در آیات قرآن کریم به لزوم اخلاص در دعا سفارش شد. ۱ - اخلاص در دعالزوم اخلاص در نیایش با خدا: فادعوا الله مخلصین له الدین ولو کره الکـفرون. «پس خدا را پاکدلانه فرا خوانید هر چند ناباوران را ناخوش افتد» ۲ - آثار اخلاص در دعا۲.۱ - اجابت دعادر سوره انعام وعده اجابت دعای خالصانه در امواج بلا داده شده است: اقل من ینجیکم من ظلمـت البر والبحر تدعونه تضرعا وخفیة لئن انجـلـنا من هـذه لنکونن من الشکرین• قل الله ینجیکم منها ومن کل کرب ثم انتم تشرکون «بگو چه کسی شما را از تاریکیهای خشکی و دریا می‌رهاند در حالی که او را به زاری و در نهان می‌خوانید که اگر ما را از این (مهلکه) برهاند البته از سپاسگزاران خواهیم بود؛ بگو خداست که شما را از آن (تاریکیها) و از هر اندوهی می‌رهاند باز شما شرک می‌ورزید» هو الذی یسیرکم فی البر والبحر حتی اذا کنتم فی الفلک وجرین بهم بریح طیبة وفرحوا بها جآءتها ریح عاصف وجآءهم الموج من کل مکان وظنوا انهم احیط بهم دعوا الله مخلصین له الدین... • فلما انجاهم الی البر... «او کسی است که شما را در خشکی و دریا می‌گرداند تا وقتی که در کشتیها باشید و آنها با بادی خوش آنان را بب ر ند و ایشان بدان شاد شوند (بناگاه) بادی سخت بر آنها وزد و موج از هر طرف بر ایشان تازد و یقین کنند که در محاصره افتاده‌اند در آن حال خدا را پاکدلانه می‌خوانند که اگر ما را از این (ورطه) بر هانی قطعا از سپاسگزاران خواهیم شد؛ پس چون آنان را رهانید ناگهان در زمین بناحق سرکشی می‌کنند‌ای مردم سرکشی شما فقط به زیان خود شماست شما بهره زندگی دنیا را (می‌طلبید) سپس بازگشت شما به سوی ما خواهد بود پس شما را از آنچه انجام می‌دادید باخبر خواهیم کرد» فاذا رکبوا فی الفلک دعوا الله مخلصین له الدین فلما نجاهم الی البر اذا هم یشرکون. «و هنگامی که بر کشتی سوار می‌شوند خدا را پاکدلانه می‌خوانند و (لی) چون به سوی خشکی رساند و نجاتشان داد بناگاه شرک می‌ورزند» ۲.۲ - رحمتاخلاص در دعا ، سبب دست یابی به رحمت الهی است: واذا مس الناس ضر دعوا ربهم منیبین الیه ثم اذا اذاقهم منه رحمة اذا فریق منهم بربهم یشرکون. «و چون مردم را زیانی رسد پروردگار خود را در حالی که به درگاه او توبه می‌کنند می‌خوانند و آنگاه که از جانب خود رحمتی به آنان چشانید بناگاه دسته‌ای از ایشان به پروردگارشان شرک می‌آورند» ۲.۳ - نجاتدر سوره انعام به رفع عذاب و سختی از مشرکان، پس از توجه و دعای خالصانه آنان وعده داده شده است : بل ایاه تدعون فیکشف ما تدعون الیه ان شآء وتنسون ما تشرکون. «(نه) بلکه تنها او را می‌خوانید و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور می‌گرداند و آنچه را شریک (او) می‌گردانید فراموش می‌کنید» فاذا رکبوا فی الفلک دعوا الله مخلصین له الدین فلما نجاهم الی البر اذا هم یشرکون. «هنگامی که بر کشتی سوار می‌شوند خدا را پاکدلانه می‌خوانند و (لی) چون به سوی خشکی رساند و نجاتشان داد بناگاه شرک می‌ورزند» واذا غشیهم موج کالظلل دعوا الله مخلصین له الدین فلما نجهم... «چون موجی کوه آسا آنان را فرا گیرد خدا را بخوانند و اعتقاد (خود) را برای او خالص گردانند و (لی) چون نجاتشان داد و به خشکی رساند برخی از آنان میانه رو هستند و نشانه‌های ما را جز هر خائن ناسپاسگزاری انکار نمی‌کند» ۳ - زمینه‌های اخلاص در دعا۴ - احساس خطراحساس خطر، زمینه ساز اخلاص در دعا است : قل من ینجیکم من ظلمـت البر والبحر تدعونه تضرعا وخفیة لئن انجـنا من هـذه لنکونن من الشکرین• قل الله ینجیکم منها... «بگو چه کسی شما را از تاریکیهای خشکی و دریا می‌رهاند در حالی که او را به زاری و در نهان می‌خوانید که اگر ما را از این (مهلکه) برهاند البته از سپاسگزاران خواهیم بود؛ بگو خداست که شما را از آن (تاریکیها) و از هر اندوهی می‌رهاند باز شما شرک می‌ورزید» هو الذی یسیرکم فی البر والبحر حتی اذا کنتم فی الفلک وجرین بهم بریح طیبة وفرحوا بها جآءتها ریح عاصف وجآءهم الموج من کل مکان وظنوا انهم احیط بهم دعوا الله مخلصین له الدین... «او کسی است که شما را در خشکی و دریا می‌گرداند تا وقتی که در کشتیها باشید و آنها با بادی خوش آنان را بب ر ند و ایشان بدان شاد شوند (بناگاه) بادی سخت بر آنها وزد و موج از هر طرف بر ایشان تازد و یقین کنند که در محاصره افتاده‌اند در آن حال خدا را پاکدلانه می‌خوانند که اگر ما را از این (ورطه) بر هانی قطعا از سپاسگزاران خواهیم شد» واذا مسکم الضر فی البحر ضل من تدعون الا ایاه... «و چون در دریا به شما صدمه‌ای برسد هر که را جز او می‌خوانید ناپدید (و فراموش) می‌گردد و چون (خدا) شما را به سوی خشکی رهانید رویگردان می‌شوید و انسان همواره ناسپاس است» فاذا رکبوا فی الفلک دعوا الله مخلصین له الدین... «هنگامی که بر کشتی سوار می‌شوند خدا را پاکدلانه می‌خوانند و (لی) چون به سوی خشکی رساند و نجاتشان داد بناگاه شرک می‌ورزند» و اذا غشیهم موج کالظلل دعوا الله مخلصین له الدین فلما نجهم الی البر فمنهم مقتصد... «و چون موجی کوه آسا آنان را فرا گیرد خدا را بخوانند و اعتقاد (خود) را برای او خالص گردانند و (لی) چون نجاتشان داد و به خشکی رساند برخی از آنان میانه رو هستند و نشانه‌های ما را جز هر خائن ناسپاسگزاری انکار نمی‌کند» واذا مس الناس ضر دعوا ربهم منیبین الیه ثم اذا اذاقهم منه رحمة اذا فریق منهم بربهم یشرکون. «و چون مردم را زیانی رسد پروردگار خود را در حالی که به درگاه او توبه می‌کنند می‌خوانند و آنگاه که از جانب خود رحمتی به آنان چشانید بناگاه دسته‌ای از ایشان به پروردگارشان شرک می‌آورند» واذا مس الانسـن ضر دعا ربه منیبا الیه... • فاذا مس الانسـن ضر دعانا... «و چون به انسان آسیبی رسد پروردگارش را در حالی که به سوی او بازگشت کننده است می‌خواند سپس چون او را از جانب خود نعمتی عطا کند آن (مصیبتی) را که در رفع آن پیشتر به درگاه او دعا می‌کرد فراموش می‌نماید و برای خدا همتایانی قرار می‌دهد تا (خود و دیگران را) از راه او گمراه گرداند بگو به کفرت اندکی برخوردار شو که تو از اهل آتشی؛... ؛ چون انسان را آسیبی رسد ما را فرا می‌خواند سپس چون نعمتی از جانب خود به او عطا کنیم می‌گوید تنها آن را به دانش خود یافته‌ام نه چنان است بلکه آن آزمایشی است ولی بیشترشان نمی‌دانند» ۴.۱ - اضطراراضطرار ، باعث اخلاص در دعا می باشد: امن یجیب المضطر اذا دعاه ویکشف السوء... اءلـه مع الله... «یا (کیست) آن کس که درمانده را چون وی را بخواند اجابت می‌کند و گرفتاری را برطرف می‌گرداند و شما را جانشینان این زمین قرار می‌دهد آیا معبودی با خداست چه کم پند می‌پذیرید» ۵ - پانویس
۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۴۵۸، برگرفته از مقاله «اخلاص در دعا ». |